Bir “Larva” masalı
“Dedektif bu manzarayı gördüğünde içinden ilk geçen şey tiksintiydi. Küçük bir kız çocuğunun cesedi parçalanmış halde toprağın arasında yatıyordu. Cesedi bulmak işin kolay kısmıydı. Esas şimdi zor görev başlıyordu, bu ceset kimindi ve ne zaman öldürülmüştü ?”
Eğer elinizde bir ceset var ise size kendini öldüren hakkında mutlaka bir ipucu verir. Bu yüzden Habil ve Kabil’den beri insanoğlu cesetleri yok etmek için yüzlerce farklı yol dener. Gömer, yakar , parçalara ayırıp dağıtır yada kimyasal işlemlerle yok etmeye çalışır. Ceset aynı zamanda işlenen suçun en önemli delilidir. Bu yüzden suç failleri cesedi yoketmek için her yolu denerler. Cesedi gömerek onun çürümesini beklemek en sık başvurulan yöntemdir. Ceset çürümeye başladığında yada tamamen çürüyüp kemikleştiğinde suçu oluşturan çoğu delil de kaybolup gider. En azından suçlular böyle düşünür. Ama bir ceset çürümeye başladığında aslında yepyeni bir dünyanın kapısı açılır ve işin içine minicik yardımcılar girer. İşte her şey burada başlar.
Yeni polisiye türündeki romanım “Ölümün kokusu”nu yazarken tanıştım bu minik dostlarla. Çoğumuzun iğrenerek baktığı böcek ve onların larvaları aslında tanırının bize sunduğu en anlamlı mucizelerden biri. Bu minik dostlar bize cesedin ölüm zamanının tayini ve bazı zamanlarda da ölüm şeklinin tespit edilmesinde yardım ediyorlar. Çürümüş bir cesedin göbeğinin üzerinde Ankara havaları ile dans eden bir avuç larvanın bize anlattıkları ile bir entomologa anlattıkları çok farklı. İşte entomologların görevi tam da burada başlıyor. Sizin görmeye bile tahammül edemediğiniz cesetlerde onlar birer delil, birer ipucu arıyor. Bunu da bu minik böceklerin yaşam döngüsü ve beslenme alışkanlıklarını inceleyerek yapıyor.
Adli Entomoloji yada mediko kriminal entomoloji, işlenen suçla ilgili adli araştırmalarda böceklerin kanıt olarak kullanıldığı bilim dalına verilen teknik isim. Bir ceset bizim için çok farklı anlamlar içerse de böcekler için bir konak, bir beslenme alanı. Ceset çürümeye başladığında her evresinde farklı böceklerin yaşam ve beslenme alanı oluyor. Bu çürüme evreleri farklı böcekleri farklı sıralarla çektiği için bu evreleri ve böceklerin döngüsünü bilen biri cesedin ne zaman öldüğü ve nasıl öldüğü ile ilgili doğruluğu yüksek bilgiler verebiliyor.
Böceklerin dünyamızdaki yaşam tarihi insanlık tarihinden daha eski. 9 milyondan fazla bir böcek türü olduğu tahmin edildiğine göre bu iş gerçekten de çok zor ve karmaşık. Üstelik her böceğin yaşam alanı ve coğrafyası farklı ve değişken. Bu yüzden Entomoloji o kadar geniş ve sırlarla dolu bir alan ki insan hayal gücünü sınırlayamıyor. Suç mahalinde örnek olarak toplanan larvaların ya da böceğin sindirim sistemindeki kandan DNA tiplemesi yapılabiliyor mesela; ya da herhangi bir zehirlenme vakasında larva ya da böcek ölüleri incelenip delil sayılabilecek veriler oluşturulabiliyor.
Böceklerin adli vakalarda kullanımının 1230’lu yıllara dayandığı kabul ediliyor. 1235 yılında Çinli Sung Tzu adındaki araştırmacı , bir köyde orak ile boğazı kesilerek öldürülen kişinin katilini araştırırken köylülerin oraklarını toplamış ve orakları bekletmiş. Cesetteki böceklerle oraklardaki böcekleri ayrı ayrı karşılaştırmış ve köylüyü öldüren orağı böylece bulmuş.
Adli entomoloji ülkemizde henüz yeterli ilgiyi görmüş değil. Örneğin; üniversitelerimizde adli entomoloji bölümü yok. Hacettepe ve Ankara üniversitelerinde biyoloji bölümlerinin adli böcek bilimi laboratuvarları var. Birkaç üniversitede de yüksek lisans olanağı var. Aslında adli tıp ile ilgili teknik eğitim veren üniversitemiz de yoktu yakın zamana kadar. Üniversitelerimizin çatısı altında adli tıp ve kriminal eğitimlerle ilgili yüksek lisans çalışmaları ise devam ediyor. 2017 yılında Üsküdar Üniversitesi, Adli Bilimler Lisans Bölümü’nü açtı. Bağımlılık ve Adli Bilimleri Enstitüsü çatısı altında Adli Bilimler Yüksek Lisans Programı bulunan Üsküdar Üniversitesi, adli tıp ve kriminolojinin Türkiye’deki marka ismi Prof. Dr. Sevil Atasoy yönetiminde Adli Bilimler Lisans Programı eğitimlerine başladı. Böylece artık Türkiyede profesyonel kriminal uzmanlarını teknik bir üniversite çatısı altında eğitmeye başlayacak. Adli entomoloji yurt dışında daha profesyonel. Mesela Avrupa Entomoloji Birliği var. Düzenli toplantılar ve bilgi paylaşımı yapılıyor. Adli entomoloji çok zor ve karışık bir bilim. Dünyada adli tıp entomoloğu olarak çalışan 70 kadar uzman olduğu düşünülürse bu işin ne kadar zor ve meşakkatli olduğunu daha iyi anlayabiliriz.
İnternette ve makalelerde bu minik yardımcılarla çözülmüş birçok adli vakayı okudum , hepsi de birbirinden ilginç ve çözümlenmesi zor vakalardı. Siz de okuduğunuzda eminim en az benim kadar şaşıracak , bu işin ne kadar önemli olduğunu birkez daha anlayacaksınız.
Bundan sonra hiçbir polisiye okuru bu minik dostları görünce yüzünü ekşitmeyecek. Varoluşlarıyla bile bize birçok konuda yardımcı olan bu minik böcekleri ben çok sevdim , eminim sizde çok seveceksiniz.
