Arthur Conan Doyle’un ölümsüz karakteri Sherlock Holmes, okuyucularla ilk kez buluştuğu Kızıl Dosya hikayesinden günümüze dek farklı yazarların ve senaristlerin kaleminden birbirinden ilginç şekillerde karşımıza çıktı. Sadece Holmes ve Watson karakterlerini içeren kitaplar, filmler veya televizyon dizileri söz konusu değil. Gelecekte geçen, 1999 yapımı bir çizgi film serisi bile var! Sherlock Holmes karakterinin yer aldığı ya da ilham kaynağı da olduğu pek çok esere elbette, video oyunları da dahil.
Sherlock Holmes kitaplarını hangi sırayla okumalı, liste için tıklayın.
1987 yılında Datasoft tarafından geliştirilen “221 B Baker St.” ilk Sherlock Holmes video oyunu olma özelliği taşıyor. 1987’den bu yana otuzdan fazla Sherlock Holmes oyunu, farklı geliştiriciler tarafından piyasaya sürülmüş ve bu sayıya hayranlar tarafından geliştirilen ücretsiz oyunlar dahil bile değil! Ancak bugün, biz ilk değil, son Sherlock Holmes oyunundan bahsedeceğiz; Sherlock Holmes: The Devil’s Daughter. Türkçe adıyla, Şeytanın Kızı. Oyunun resmi Türkçe çevirisi bulunmasına rağmen, ismi çevirilmeden bırakılmış.
Şeytanın Kızı, Frogwares firmasının geliştirdiği “Adventures of Sherlock Holmes” isimli on bir oyunluk serinin bir parçası. Seri boyunca, Sherlock Holmes sadece Arthur Conan Doyle’un orijinal hikayelerinden esinlenen davaları değil, aynı zamanda Arsen Lüpen, Karındeşen Jack ve hatta Cthulhu tarikatı gibi hayal ürünü veya tarihsel pek çok ünlü olayı da aydınlatıyor. Karşınıza uzun bir seri çıkması gözünüzü korkutmasın. Tıpkı istediğiniz hikayeden başlayabileceğiniz gibi Sherlock Holmes okumaya, oyunların her biri de kendilerine ait bir olay örgüsüne, başlangıç ve sona sahip. (Her sezon popülerliklerini kaybetmemek için hikayenin ucunu açık bırakan, – Ne olur bizi izlemeye devam edin!- diye yalvaran dizilerin aksine.) İstediğiniz oyunu seçip, oynamaya başlayabilirsiniz.
Oyunda çözüme ulaştırdığımız toplam olarak beş dava mevcut. Serinin ve buna bağlı olarak Şeytanın Kızı’nın, Arthur Conan Doyle’un eserlerine sadık kaldığı pek çok özelliğinden bir tanesi, olayların 1890’lı yıllarda geçiyor olması. Şeytanın Kızı, Londra’nın karanlık arka sokakları, at arabaları, tren yolları, salgın hastalıkları, sarhoş denizcileri, maden işçileri, gazete satıcısı çocukları, çulsuz dilencileri, komik şapkalı lordları ve leydileri ile bizi zamanda geriye götürüyor. Ana karakterler dahil olmak üzere kıyafet seçimlerinden, seslendirenlerin farklı aksanlarına, kırık gaz lambalarından, sokak aralarında asılı çamaşırlar ve dükkan vitrinlerine kadar çevresel ayrıntılar ile ses efektleri, doğal ortamında bir Sherlock Holmes deneyimi yaşamamızı sağlıyor.
Oyunun, 1890’lı yıllarda geçmesinin tek olumlu yani elbette sadece bu değil. DNA testlerinin, internetin, güvenlik kameralarının ve teknolojinin sağladığı diğer pek çok avantaj olmaksınız, davaların çözümü eski usul dedektiflik yöntemlerine kalıyor. Oyuncu olarak, kimi zaman eline büyütecini almasını sağlıyoruz Holmes’un, faremizle tıklayarak köşe bucak araştırıyoruz suç mahallini, adım adım ayak izlerini takip ediyor, topraktan kalıp çıkarıyor ve muhtemel şüphelilerin ayakkabılarını ölçüyoruz. Kimi zaman kimya laboratuvarının başına oturtuyoruz Holmes’u, cesedin tırnaklarının altından topladığı örnekleri karşılaştırıyoruz. Kimi zaman şahsi kütüphanesine başvurmamız gerekiyor, sokak çocukları çetesine bir şüpheliyi takip etmeleri için rüşvet vermemiz, otopsi yapmamız. Kimi zaman ilk bakışımızda inceleyip, karakter profili çıkardığımız bir tanığın verdiği ifadelerdeki ip uçları, büyük resmi tamamlayan parçalara dönüşüyor.
Hatta kılık bile değiştiriyoruz! Pek çok Sherlock Holmes adaptasyonunda görmezden gelinen bu detayı Şeytanın Kızı oyununda bulmak beni şaşırttığı kadar bir o kadar da mutlu etti. Kel, fırça bıyıklı, fötr şapkalı, işçi, doktor, teknisyen, zengin… Çoğu zaman Holmes’un bulunması gereken mekanlarda veya konuşması gereken kişilerce kabul göreceği şekilde giyinmemiz gerekiyor. Geri kalan zamanlarda bile, onu istediğiniz gibi giydirebiliyoruz!
Ancak yukarıda saydığım bütün bu özelliklere ve daha fazlasına rağmen, Sherlock Holmes’un en önemli silahı, beyni ve çıkarım yapma sanatı. İşte bu noktada, oyun bir kez daha beğenimi kazandı.
Yukarıda gördüğünüz, Sherlock Holmes’un zihni. Oyunda bir yandan oradan oraya koşturup, delil toplayıp, ifadeler alırken bir yandan da elde ettiğimiz bu bilgileri birbirleri ile karşılaştırarak dava hakkında çeşitli çıkarımlara ulaşılıyoruz. Bir davanın gerçek olan tek bir sonucu olmasına rağmen, elde ettiğimiz delilleri nasıl yorumladığımıza bağlı olarak farklı sonlara ulaşabiliyoruz. Hatta doğru kişiyi yanlış sebeplerden tutuklamamız veya masum bir karakteri mahkum etmemiz dahi mümkün! Bir karar vermeden önce bütün verileri tekrardan gözden geçirip, doğru kararı verdiğimizden emin olmamız gerekiyor. Zira oyun bize, suçluların başına neler geleceğini söylemekten kaçınmıyor.
İpe gönderilecekler.
İdam edilecekler.
Peki değer miydi?
Sherlock Holmes hikayelerinin ve uyarlamalarının pek çoğu, davanın çözümlenmesinin ardından suçluya ne olacağına önem göstermez. Suçlu, kendi çıkarları doğrultusunda hareket eden bir hırsız ya da soğuk kanlı bir katildir ve polislerin kendisini teslim aldıktan sonra ona ne olacağı bizim umurumuzda olmak zorunda da değildir.
Şeytanın Kızı, bu noktada bizi ters köşeye yatırıyor. Sadece, o dönemin yasalarına göre suçlunun idam edileceğini bilmemize sebep olarak değil, aynı zamanda suçun arkasındaki nedenleri de dava boyunca fark etmemizi sağlayarak. Vereceğim örnekler, oyunu oynamamış olanların hevesini kırmamak için Şeytanın Kızı’ndaki dosyalara ait değil, ancak neden bahsettiğimi açıklamama yardım edeceğini düşündüğüm durumlar.
Yıllar boyunca kocasından aile içi şiddet gören bir kadının kardeşi, en sonunda dayanamayıp ablasına işkence eden adamı öldürdüğünde gerçekten de asılmayı hak ediyor mudur? Peki ya bu kadın, kardeşini korumak için delilleri sakladığında, suça yardım ve yataklık etmekten ömür boyu hapsi? Bir kaç saat önce çözdüğümüz davada bahsi geçen çocuk katili Lord’un bağlantılarını kullanarak kaçtığını biliyoruz, nezarethanede bir saat bile geçirmeden birinin ona yurt dışına çıkarmak üzere için yardım ettiğini. Peki bu çocuğun babası bizden önce bahsi geçen Lord’un izini sürüp, onu öldürdüğünde, gerçekten de o adamın idam edileceğini bile bile polislere haber verecek miyiz?
İdam cezasının çok sert bir şekilde uygulandığı, soyluların hala istedikleri gibi at koşturdukları, kadın ve işçi hakları denen kavramların var olmadığı bir zamanda bizi ahlaki seçimler yapmaya zorluyor Şeytanın Kızı. Sadece Holmes’un dava çözme arzusunu tatmin edip, istediğimiz suçlunun kaçmasına göz yumabiliriz. Veya işin hukuki kısmı beni ilgilendirmez, yargıçlar düşünsün diyerek tümünü Lestrade’a teslim edebiliriz. Maalesef, dramatik bir etki yaratmasına rağmen, verdiğimiz kararlar son kısımlarına kadar oyunun hikaye akışını neredeyse hiç etkilemiyor.
Watson yol ver! Watson?
Yazımın başından beri Watson’ın adının geçmediğini fark etmiş olmalısınız. Bunun sebebi, oyunda da neredeyse emaresinin geçmemesi. Arthur Conan Doyle’un hikaye anlatıcı olarak seçtiği, Sherlock Holmes’un sadece dairesini değil, maceralarını, arkadaşlığını paylaşmakla kalmayıp dahi dedektifin pek çok kez tıp alanındaki bilgisini ve yeteneklerini övdüğü Doktor John Watson, maalesef peşimizden dolanan ve zaman zaman bir alana sıkışmamızı sağlayan bir yapay zeka olmaktan öteye geçirilememiş. Pekala haksızlık etmek istemem, bazı aksiyon sahnelerinde tabancasını ateşliyor veya yumruk atıyor. Bir keresinde ceset ile ilgili tıbbi bilgiler de verdi, Holmes’un cesedin yanına eğildiği dakika içerisinde oyuncunun tekrardan keşfetmesi gereken bilgiler. Arada bir, dava ile ilgili hiçbir katkısı olmayan yorumlar yaptığı da oluyor. Ancak bu saydıklarım dışında Watson’un hikayeye bir katkısı, oyunda bir etkisi olduğu iddia edilemez. Bu noktada, Şeytanın Kızı hayal kırıklığına yol açıyor.
Watson’ın işe yaramaz olmasının açtığı boşluğu dolduramasalar da, Scotland Yard müfettişi Lestrade, ev sahibi Madam Hudson ve sokak çocukları istihbarat ağının lideri Wiggins gibi Arthur Conan Doyle’un hikayelerinden aşina olduğumuz pek çok karakter Şeytanın Kızı boyunca karşımıza çıkıyor. Çoğu zaman bu karakterlerin rolü, bir kaç kısa replikten öteye geçmiyor ancak tanıdık simalar ile karşılaşmak iç açıcı. Hatta, Sherlock Holmes’un uzun zaman önce hayvan koruma gruplarına teslim edilmesi gereken köpeği Toby de oyunda mevcut. Toby olarak oynadığımız, belirli bir kokunun kaynağını veya saklandığı yeri keskin köpek algılarımızla takip etmemizin gerektiği kısa ancak eğlenceli kısımlar bile var.
Elbette karakter çeşitliliği sadece bunlarla sınırlı değil. Büyük bir kısmı her davaya özel olan ancak bazıları ile oyun boyunca birden fazla defa karşılaştığımız pek çok yeni karakter de mevcut. Bunlar arasında en dikkat çeken, oyunun da ismine sebep olan küçük bir kız çocuğu. Bu masum mu masum, oyun boyunca kesinlikle hiç sinir bozucu, çocuksu hareketlerde bulunmayan, hayatımın neşesi haline gelen (Ha ha…) kızcağızın hikayesini öğrenmek içinse, oyunu bizzat oynamalısınız.
Bir Polisiye Olarak Şeytanın Kızı mı? Bir Sherlock Holmes oyunu olarak Şeytanın Kızı mı?
Sherlock Holmes adaptasyonlarına maruz kaldığımda, istemsizce sorduğum bir soru vardır. Oldukça zor bir soru. “Eğer Sherlock Holmes yerine bir başka dedektif karakter olsaydı bu hikayede, ne fark ederdi?” Aynı soruyu Şeytanın Kızı için kendime sorduğumda, verebildiğim cevap; Eh…
Evet oyun, Sherlock Holmes’u oluşturan temel elementlerin pek çoğunu kendisinde toplamayı başarıyor. Gerek yukarıda bahsettiğim üzere geçtiği dönem, kullandığı yöntemlerin Doyle versiyonuna olan benzerliği gibi sebeplerden ötürü, gerekse oyunda sona yaklaştıkça derinleşen ana hikayenin detayları oyuncunun kendini Holmes yerine koymasını sağlıyor ve bu bile başlı başına büyük bir başarı. Oyunun yüzde doksanını oluşturan ilk dört davada – sadece beşinci ve son dava dışında – işlenme yöntemleri veya sebepleri ilgi çekici, ortalama bir dedektifin zorlanabileceği kadar karmaşık, ünlü Sherlock Holmes’un bizzat teşrif etmesini gerektirecek durumların varlığı su götürmez. Buna rağmen, Sherlock Holmes karakterine bir katkıda bulunamıyor veya karakterden bir fayda sağlayamıyorlar. Bulundukları dönemden bir başka zamana veya mekana taşındığında, orijinal bir karakter yaratılıp, orijinal bir isimle çıkarılabilecek polisiye bir oyunun bir parçası olabilirler pekala.
Sherlock oyunu hikayesi
Eğer, bu düşüncelerime Sherlock Holmes ismi ile yazılmış bir kitap için sahip olsaydım, bunu en basit tabirle tembel yazarlık diye değerlendirirdim. Ancak konu video oyunları olduğu için daha sıcak bakıyorum. Polisiye teması, oyun piyasasında gözde değil. Çok sayıda küçük bütçeli tıklamalı macera oyunu olsa da, Şeytanın Kızı gibi daha geniş bir kitleye hitap edebilen oyun sayısı az. (L.A. Noire aklıma gelen ilk isimlerden biri.) Polisiye, gizem temalı oyunların pek çoğunda ekstra bir yardımcı olarak kullanılıyor. Bu durumda daha çok oyuncuya ulaşabilmek ve doğal olarak daha çok satış yapmak için, Sherlock Holmes gibi markalaşmış bir ismi kullanmanın pek çok yararı var.
Vardığım kişisel sonuç, eğer Şeytanın Kızı’nı oynamayı düşünüyorsanız oyuna bir Sherlock Holmes oyunu olarak değil, polisiye bir oyun gözüyle baktığınız takdirde daha çok zevk alacağınız yönünde. Eksi yanları olsa da, zaman ayırıp oynamaya değecek bir oyun. Ve zamanınızı ayırıp, sonuna kadar okuduğunuz için, sizlere de teşekkür ederim.
Yazar Notu: Eğer Sherlock oyunu serisine öncesinden başlamak isterseniz, kişisel tavsiyem, 2012 yapımı The Testament of the Sherlock Holmes oyunundan başlamanız, ikinci olarak Sherlock Holmes: Crimes and Punishment’ın ardından Devil’s Daughter oynamanızdır. Daha eski oyunları doğal olarak oldukça eski grafiklere sahip ve alışkın olmayan gözler için oldukça yorucu olabiliyor. Seriyi beğendiğiniz takdirde isterseniz diğer oyunlara geri dönebilirsiniz.
