Femme fatale Fransızca olmasına rağmen tüm dillerde ve tüm sanat dallarında aynı kelimelerle anılan bir tabir. Fransızcadan ‘ölümcül kadın’ olarak çevirebileceğimiz ve sanatın her türünde karşımıza çıkabilecek bu kadın tiplemesi aslında insanlık tarihinin başlangıcına dayanıyor. İnsanlık tarihindeki ilk ‘femme fatale’ kim diye sorsam hangi cevabı verirdiniz? Tarifine bakarsak, karşı konulmaz cazibesi ile özellikle karşısındaki erkekleri zor ya da tehlikeli bir duruma sokan veya işin içinden çıkılmaz bir felakete sürükleyen kadın olarak açıklanıyor. Bu durumda ilk insanlar olarak rivayet edilen Âdem ve Havva’nın beraberce cennetten kovulmaları Âdem’in başına gelen bir felaket sayılırsa ve yine rivayete göre buna sebep olan da Havva ilk femme fatale olabilir.
Sinema tarihinde kadının sadece güzelliğiyle femme fatale olarak karşımıza çıktığı 40’lı 50’li ve 60’lı yıllar geride bırakıldıktan sonra, dünyanın kadına ve kadının kendine bakış açısı değiştikçe sinemanın da femme fatale tiplemesine olan bakış açısının değişiyor. Kendine güvenen, eli ve beli silahlı, erkek gibi ve erkeklerle aynı safta dövüşebilen ve masum rolü yapmadan, bir femme fatale olduğunu bilerek bu rolü üstlenen kadınlar sahneye çıkıyor.
James Bond filmlerinde önceleri sadece Bond’un sevgilisi veya hayatına girip çıkan kadınlar olarak boy gösteren femme fatale tiplemeleri, son yıllarda Bond’un ortağı, âşık olduğu kadın veya olaydaki gizemi çözmesine yardım eden kadın şeklinde ön plana çıkıyorlar.
Mission Impossible film serilerinde Tom Cruise’un Ethan Hunt karakteriyle çok uyum sağlamış iki femme fatale olan Rebecca Ferguson’un canlandırdığı Ilsa Faust’u (Mission Impossible: Rogue Nation, 2015) ve Thandiwe Newton’un canlandırdığı Nyah Hall’u (Mission Impossible II, 2000) seyrediyoruz.
The Girl with the Dragon Tattoo filminin kahramanı Lisbeth Salander’i, 2009 yapımı İsveç versiyonunda Nomi Rapace, 2011 yapımı Hollywood versiyonunda Rooney Mara canlandırıyor. Stieg Larsson’ın 5 kitaplık serisinin başkahramanı olan Lisbeth Salander, güzelliği ve çekiciliği yerine zekasını ve hacker bilgilerini ve hayatını mahveden erkeklere karşı duyduğu intikam hırsını kullanan yeni nesil bir femme fatale.
Süper kahramanlarla bu femme fatale devri taçlanıyor. Batman Returns (1992)’de Michelle Pfeiffer Catwoman karakteriyle yer alıyor. The Dark Knight Rises (2012)’taki Catwoman’ı anne Hathaway canlandırırken yine aynı filmde Marion Cotillard, Bruce Wayne’i baştan çıkaran femme fatale karakteri Miranda ile filme damgasını vuruyor.
Tuğba Turan’ın Dedektif Dergi’de 21 sayıdır kaleme aldığı Ozan Ilgın karakteri de fantastik bir süper kahraman olarak femme fatale rolünü üstleniyor. Süper güçleri yüzünden kendisini önce yaratan sonra da yok etmek isteyenler güçlerle ve cazibesiyle onu etkilemeye çalışarak arkasından iş çeviren erkeklerin var olduğu bir distopik dünyada yaşıyor. Sıska ve cılız bir kadın halinden güçlü kadın haline geçerek femme fatale tiplemesini perçinliyor. Bütün bunlar olurken başını her türlü belaya sokuyor fakat o bütün bunlardan sıyrılmasını biliyor.
Faye Dunaway, Jessica Lange, Isabelle Rosselini, Glenn Close, Winona Ryder, Charlize Theron, Patricia Arquette, Nicole Kidman, Juliette Binoche, Halle Berry, Kim Basinger, Angelina Jolie gibi Oscar ödüllü ve Kathleen Turner ve Catherine Deneuve gibi Oscar adaylığı bulunan aktrislerin kariyerlerinde en az bir defa femme fatale karakteri canlandırmış olmaları da dikkatimizi çekiyor.
Bütün bunlar, neden femme fatale karakteri varken homme fatale/ölümcül erkek karakteri yok diye düşündürtüyor. Kadınlar erkeğin çok yakışıklı veya çok çekicisiyle baş edebileceklerini düşünüyorlar. Ama erkekler yanlarında yörelerindeki kadınların çok güzel olmalarını isterlerken bu güzelliğin onları günaha sevk ettiğine inanıyorlar. Böyle bir güzellikle başları belaya girmeden baş edemeyeceklerini düşünüyorlar. Kadının cazibesinin öldürecek kadar tehlikeli olması fikri buradan kaynaklanıyor. Ama kadınlar erkeklerden farklı olarak, erkeğin cazibesiyle baş edememek şöyle dursun, aksine erkeklerin sadece güzellikleriyle değil sözleri ve hareketleri ile onları cezbederek dehşete düşürmelerini istiyorlar. Sanırım bazı kadınları femme fatale ilan eden de bu özellikleri.
Yapım yılı sıralamasına göre filmlerde femme fatale rolleri oynayan kadınlar:
Gilda 1946, Rita Hayworth
Sunset Blvd. 1950, Gloria Swanson
The Big Heat 1953, Gloria Grahame
The Killing 1956, Coleen Gray
Kiss Me Deadly 1955, Gaby Rogers
Goldfinger 1964, Honor Blackman
Chinatown 1974, Faye Dunaway
Body Heat 1981, Kathleen Turner
The Postman Always Rings Twice 1981, Jessica Lange
Blade Runner 1982, Sean Young
The Hunger 1983, Catherine Deneuve
Never Say Never Again 1983, Barbara Carrera
Prizzi’s Honor 1985, Kathleen Turner
Vamp 1986, Grace Jones
Blue Velvet 1986, Isabelle Rosselini
Fatal Attraction 1987, Glenn Close
Heathers 1988, Winona Ryder
Batman Returns 1992, Michelle Pfeiffer
Basic Instinct 1992, Sharon Stone
Damage 1992, Juliette Binoche
Point of No Return 1993, Bridget Fonda
The Crush 1993, Alicia Silverstone
The Last Seduction 1994, Linda Fiorentino
Disclosure 1994, Demi Moore
To Die For 1995, Nicole Kidman
Goldeneye 1995, Famke Janssen
The Long Kiss Goodnight 1996, Geena Davis
L.A. Confidential 1997, Kim Basinger
Lost Highway 1997, Patricia Arquette
Palmetto 1998, Elisabeth Shue
Wild Things 1998, Denise Richards
Cruel Intensions 1999, Sarah Michelle Gellar
The World Is Not Enough 1999, Sophie Marceau
Mission Impossible II 2000, Thandiwe Newton
Swordfish 2001, Halle Berry
Mullholland Dr. 2001, Naomi Watts
Original Sin 2001, Angelina Jolie
Femme Fatale 2002, Rebecca Romjin
Die Another Day 2002, Rosamund Pike
Out of Time 2003, Sanaa Lathan
One Upon a Time in Mexico 2003, Selma Hayek
Kill Bill 2003-2004, Uma Thurman
Derailed 2005, Jennifer Aniston
Mr. & Mrs. Smith 2005, Angelina Jolie
Män Som Hatar Kvinnor (The Girl with the Dragon Tattoo) 2009, Noomi Rapace
Jennifer’s Body 2009, Megan Fox
The Girl with the Dragon Tattoo 2011, Rooney Mara
The Dark Knight Rises 2012, Anne Hathaway, Marion Cotillard
Gone Girl 2014, Rosamund Pike
Sin City: A Dame to Kill For 2014, Eva Green
Mission Impossible: Rogue Nation, 2015, Rebeca Ferguson
Atomic Blonde 2017, Charlize Theron
A Simple Favor 2018, Anna Kendrick
Promising Young Woman 2020, Carey Mulligan