• Zehirli Kalem Öykü Ödülü
  • Katkıda Bulunanlar
  • Hikayeler
    • Hikaye Dinle
    • Tüm Hikayeler
    • Bilim Kurgu
  • Makaleler
    • Tüm Makaleler
    • Kitaplar
    • Röportajlar
  • Bulmacalar
  • Blog
  • Sayılar
    • Dedektif 30. Sayı
    • 2020 Sayıları
      • Dedektif 29. Sayı
      • Dedektif 28. Sayı
      • Dedektif 27. Sayı
      • Dedektif 26. Sayı
      • Dedektif 25. Sayı
      • Dedektif 24. Sayı
      • Dedektif 23. Sayı
      • Dedektif 22. Sayı
      • Dedektif 21. Sayı
      • Dedektif 20. Sayı
      • Dedektif 19. Sayı
      • Dedektif 18. Sayı
    • 2019 Sayıları
      • Dedektif 17. Sayı
      • Dedektif 16. Sayı
      • Dedektif 15. Sayı
      • Dedektif 14. Sayı
      • Dedektif 13. Sayı
      • Dedektif 12. Sayı
    • 2018 Sayıları
      • Dedektif 11. Sayı
      • Dedektif 10. Sayı
      • Dedektif 9. Sayı
      • Dedektif 8. Sayı
      • Dedektif 7. Sayı
    • 2017 Sayıları
      • Dedektif 6. Sayı
      • Dedektif 5. Sayı
      • Dedektif 4. Sayı
      • Dedektif 3. Sayı
      • Dedektif 2. Sayı
      • Dedektif 1. Sayı
  • Reklam
  • Sık Sorulan Sorular
Dedektif | Polisiye Dergi

ipuçlarını takip edin!

Dedektif
  • Zehirli Kalem Öykü Ödülü
  • Katkıda Bulunanlar
  • Hikayeler
    • Hikaye Dinle
    • Tüm Hikayeler
    • Bilim Kurgu
  • Makaleler
    • Tüm Makaleler
    • Kitaplar
    • Röportajlar
  • Bulmacalar
  • Blog
  • Sayılar
    • Dedektif 30. Sayı
    • 2020 Sayıları
      • Dedektif 29. Sayı
      • Dedektif 28. Sayı
      • Dedektif 27. Sayı
      • Dedektif 26. Sayı
      • Dedektif 25. Sayı
      • Dedektif 24. Sayı
      • Dedektif 23. Sayı
      • Dedektif 22. Sayı
      • Dedektif 21. Sayı
      • Dedektif 20. Sayı
      • Dedektif 19. Sayı
      • Dedektif 18. Sayı
    • 2019 Sayıları
      • Dedektif 17. Sayı
      • Dedektif 16. Sayı
      • Dedektif 15. Sayı
      • Dedektif 14. Sayı
      • Dedektif 13. Sayı
      • Dedektif 12. Sayı
    • 2018 Sayıları
      • Dedektif 11. Sayı
      • Dedektif 10. Sayı
      • Dedektif 9. Sayı
      • Dedektif 8. Sayı
      • Dedektif 7. Sayı
    • 2017 Sayıları
      • Dedektif 6. Sayı
      • Dedektif 5. Sayı
      • Dedektif 4. Sayı
      • Dedektif 3. Sayı
      • Dedektif 2. Sayı
      • Dedektif 1. Sayı
  • Reklam
  • Sık Sorulan Sorular
  • Dedektif Dergi 12. Sayı
  • Makale

Sert Polisiyenin Polisiye Edebiyat İçindeki Yeri

  • Caner Akman
  • 31 Ocak 2019
  • 3 dakika okuma
Beğeni
Tweet
Paylaş
Beğeni

Polisiye romanın köklerini araştırdığımızda karşımıza öncelikle iki ayrı tür çıkar. Bunlar suç ve gizem (muamma)  romanlarıdır. Ne gizem romanı ne de suç romanı tek başına polisiye roman sayılabilir. Hatta suç ve gizem bir araya geldiğinde de roman (tabii aynı zamanda hikaye)   polisiye niteliği kazanmaz. Kazanması için, önce kurgunun içinde suçu araştıran bir kişinin bulunması; sonra, bu kişinin suçluyu yakalayarak  gizemi, okuyucunun aklında hiçbir soru işareti bırakmayacak biçimde açıklaması gerekir.

Bu kurguyu, bu çervede ilk ortaya koyan Edgar Allen Poe oldu. Onu Sir Arthur Conan Doyle izledi. Başını Agatha Christie’nin çektiği İngiliz Ekolü polisiyeciler, Poe/Doyle ile Jane Auistin tarzını birleştirerek  yepyeni bir tür yarattılar. Bu türün Amerika’da da pek çok takipçisi vardı. Ama Black Mask dergisinde toplanan bir kısım Amerikalı polisiye yazarları  daha değişik  bir yol izlediler ve polisiyenin sert (hard-boiled) türünü yarattılar. Black Mask dışında Dime Detective gibi başka bazı dergiler de bu türün yaygınlaşmasında önemli rol oynadı.

Burada sert kavramı, hem polisiye, hem de suç romanları için kullanılmıştır. Yukarıda da belirttiğimiz gibi, her suç romanı polisiye değildir. Ancak sert polisiye edebiyatı  ve sert suç edebiyatı arasında geçişgenlik çok fazladır.

Sert polisiye  köken olarak Poe/Doyle tarzına dayansa da, beslenme kaynakları farklıydı. Bunlar arasında 19. yüzyılın kovboy hikayeleri, özellikle Amerikan İç Savaşı’na ait romanlar ve  Nick Carter detektif romanları serisi başta geliyordu. 1920’lere doğru, modernist romanlar ve Hemingway’in yanı sıra, John Dos Passos ve Theodore Dreiser gibi sosyal adaletsizlikleri ve toplumsal düzeni eleştiren yazarların şehir ve işçi sınıfı üzerine yazdığı romanlar, sert polisiyeyi büyük ölçüde etkiledi.

İlk sert polisiye hikayeler, 1920’lerin ortasından itibaren Black Mask dergisinde yayınlandı. İlk sert dedektif kurgular da 1930’lardan itibaren boy göstermeye başladılar. Dashiel Hammet, Raymond Chandler ve Ross MacDonald  bu türün yıldızlarıydı. Aynı dönemde sert suç ve gerilim kurguları da yazılıyordu. Özellikle, kara romanın babası sayılan James M. Cain, Horace McCoy, Cornell Woolrich ve Dorothy B. Hughes bu türün önde gelenleriydi.

1950 ve 60’lı yıllarda karton kapaklı kitapların yükselişiyle birlikte sert dedektif romanları nitelik olarak zayıflarken, satış miktarı açısından parlak bir döneme girdi.  Ruh hastası kahramanların da görülmeye başlandığı bu dönemde, Mickey Spillane, Jim Thompson, David Goodis, Charles Willeford gibi yazarlar, sert polisiye geleneğini sürdürdüler. Bu yıllarda ve 1970’lerde, sert suç ve gerilim romanlarında antikahramanlar boy gösterirken; kıyamet, paranoya ve cinsel takıntı gibi temaların kullanıldığı görüldü. 1970’lerin önemli bir sert polisiye yazarı da James Crumley’di.

Geleneksel biçim, tema ve klişelerine sadık bir sert polisiye kurgu hâlâ vardır. Lawrence Block, Walter Moseley  ve George Pelecanos, çağdaş sert polisiye diye adlandırılan bu türün en önemli temsilcileridir.

Günümüzde sert polisiye, polisiye olma niteliğini korumakla birlikte büyük ölçüde  gelenekten sapmış, ancak şiddet ve cinsellik gibi bilinen ve yaygın unsurlarını muhafaza ederek, salt polis yöntemleri ve  kriminal araştırma kurgularına dönüşmüştür.

Sert suç ve gerilim romanları ise kara romanın şemsiyesi altına girmişlerdir.  Martin Amis, Susannah Moore, Jean-Patrick Manchette bu türün en dikkat çekici temsilcileri olarak sayılabilirler. James Ellroy gibi, çağdaş sert polisiye ile kara roman arasında bir yerde duran yazarlar da vardır.

1930’ların sert polisiyesinden geriye ne kaldı sorusu sorulabilir. Özellikle nostaljik bir çekiciliğin varlığı göz ardı edilemez. Karanlık ve pis bir şehirdeki, trençkotlu dedektifin umutsuz bakışı  ya da sırtında sabahlığı, elinde minik bir tabancayla kötü kadının (femme fatale) merdivenlerden inişi elbette hâlâ birçok polisiye meraklısını etkilemektedir. Ama diğer yandan, şiddetin, devlet bürokrasisindeki yolsuzlukların ve her türlü iktidar sahibinin elinde kötüye kullanılan güçle ilgili sorunların günümüzde  1930’lardakinden daha aşağı kalır bir yanı olmadığını hatırlayınca, sert polisiye kurgunun neden hâlâ polisiye bir hikaye anlatmada işe yarar bir form olduğunu daha kolay anlayabiliriz.

Yorum Bırakın:

yorum

Mutlaka Oku
  • Sert Polisiye
Caner Akman

Önceki Yazı
  • Dedektif Dergi 12. Sayı
  • Araştırma
  • Makale
  • Seri katiller

Kadin Seri Katiller/12 : Sosyal Etkileşimler ve Aşırılığın Çağı

  • Arkın Gelişin
  • 31 Ocak 2019
Oku
Sıradaki Yazı
polisiye kitap tanıtımı sen ölürsün ben yaşarım celil oker dedektif dergi
  • Dedektif Dergi 12. Sayı
  • Kitap tanıtımları
  • Kitap yorumları

Poli̇si̇ye ki̇tap: sen ölürsün ben yaşarım – Celi̇l Oker

  • Gencoy Sümer
  • 31 Ocak 2019
Oku
Mutlaka Oku
Oku
  • Dedektif Dergi 27. Sayı
  • Makale

Genç Wallander, Şair Ruhlu Dedektifin Gençliği

  • Ramazan Atlen
  • 16 Ekim 2020
Oku
  • Dedektif Dergi 27. Sayı
  • Makale

Kara Romana Yazık Etmeyin

  • Gencoy Sümer
  • 16 Ekim 2020
Oku
  • Dedektif Dergi 27. Sayı
  • Makale

Gencoy Sümer’in Yeni Polisiye Romanı: Mavi Kolye

  • Funda Menekşe
  • 16 Ekim 2020
Oku
  • Dedektif Dergi 27. Sayı
  • Makale

Filmden Romana Bir Kahraman: Selman Bulut

  • Oray Bilge Ünal
  • 16 Ekim 2020
Oku
  • Makale
  • Dedektif Dergi 27. Sayı

Agatha Christie Severler İçin Muhteşem Bir Uyarlama: Beklenmeyen Şahit

  • Yasemin Bahar
  • 16 Ekim 2020
Oku
  • Dedektif Dergi 27. Sayı
  • Makale

Erkek Seri Katiller | Adli Bilim | 13

  • Arkın Gelişin
  • 16 Ekim 2020
Oku
  • Makale
  • Dedektif Dergi 27. Sayı

The Man In The High Castle / Yüksek Şatodaki Adam Bir Türk Dizisi Olsaydı?

  • Tuğba Turan
  • 16 Ekim 2020
gökçe ispi turan kitaplar 2
Oku
  • Dedektif Dergi 26. Sayı
  • Makale

Gökçe İspi Turan Ve Kitapları

  • Funda Menekşe
  • 18 Eylül 2020
about
Dedektif Dergi’de

Sizin de yazılarınız yayınlanabilir:

Dedektif Yazarı Olmak İçin Tıkla
30. Sayıyı Şimdi Okuyabilirsin:
dedektif sayı 30 kapak gencoy sümer

Dedektif'in yeni sayısını ücretsiz, PDF olarak okumak için lütfen e-mail listemize üye olunuz:

* gerekli bilgi
Dedektif | Polisiye Dergi
  • Zehirli Kalem Öykü Ödülü
  • Bize Ulaşın
  • Dedektif Dergi Sayıları
  • Türkiye Polisiye Yazarları 🇹🇷
  • Dedektif’te Yazar Olmak
  • Sık Sorulan Sorular:
  • Hakkımızda
Polisiye Dergi Dedektif’in yayınlandığı dedektifdergi.com sitesinin ve yazarlarının hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda belirtilen hükümlerle korunmaktadır. Dedektif’de yer alan içerikler kopyalanamaz, değiştirilemez ve diğer dijital alanlarda (web sitesi, blog, vb.) yayınlanamaz. Dedektif’de yer alan öykü ve makalelere link verilerek atıf yapılabilir, içerikler kaynak olarak gösterilebilir.Alıntı yapmak için, izin almak, yazarın adını belirtmek ve yazının yayınlandığı bu sitedeki sayfaya link vermek, hem yasal hem de etik açıdan zorunludur. Alıntılarda kesinlikle değişiklik yapılamaz.

Aradığınızı yazıp enter'a basın. Bakalım sitede var mı.